تکنیک 5 چرا چیست؟
یکی از بزرگترین پیشگامان انقلاب صنعتی در کشور ژاپن ساکیچی تویودا بود که اولین بار در دهه 30 میلادی تکنیک 5 چرا را ابداع کرد. او یکی از صاحبان و بنیانگذاران شرکت تویویا بود. تکنیکی که او در دهه 30 میلادی ابداع کرد چهل سال بعد و در دهه 70 میلادی به شکل گستردهای توسط سازمانهای بزرگ به کار گرفته شد. بهطوری که امروزه خود شرکت تویوتا از این راهحل برای مشکلات مختلف استفاده میکند. ایدهای که تویودا ارائه کرد بر مبنای فرضیه مشاهده برو و ببین استوار است. به این معنا که تصمیمگیری بیشتر بر مبنای درک عمیقتری انجام میشود که از فرآیندها و شرایط موجود در عمل حاصل میشود، به جای آنکه تصمیمگیری بر مبنای فرضیات مطرح شده توسط افراد مختلف و افکاری باشد که تحت تاثیر نقطه نظرات هیات مدیره ارائه میشود. تکنیک 5 چرا تنها زمانی بهترین عملکرد را دارد که پاسخهایی که قرار است دریافت کنید را از افرادی بهدست آورید که محصولات را لمس و تجربه کردهاند. تکنیک فوق ساده است، اما زمانی که مشکلی اتفاق میافتد ایدهآلترین راهحل را ارائه میکند.
مثالی برای تکنیک 5 چرا
برای روشنتر شدن موضوع به مثال زیر دقت کنید:
مشتری از پرداخت هزینه راهنمایی که برای او آماده کردهاید طفره میرود. در اینجا 5 چرا به شکل زیر مطرح میشود:
- چرا؟ تحویل راهنما تاخیر داشته، بنابراین راهنما دیگر کاربردی نیست.
- چرا؟ زمان انتشار بیش از آنچه مشتری نیاز داشته طول کشیده است.
- چرا؟ مسئول آمادهکننده راهنما به دلایلی نتوانسته مستندات را به صفحهآرا ارائه کند.
- چرا؟ دستگاهها یا نرمافزارهایی که قرار بود برای آمادهسازی راهنما استفاده شوند خراب شدهاند.
- چرا؟ کارهای زیادی باید انجام میگرفته و به همین دلیل صفحهآرا وقت کافی برای آمادهسازی راهنما را نداشته است.
- راهحل: باید صفحهآرای دیگری را استخدام کنید تا زمان آمادهسازی راهنمای کاربری کوتاهتر شود.
زمان استفاده از ابزار
شما میتوانید از تکنیک فوق برای شناسایی مشکلات، بهبود کیفیت و حل مسئله استفاده کنید. با این حال، روش فوق بیشتر برای مسائل متوسط و تقریبا سخت عملکرد بهتری دارد. برای مسائل پیچیده، باید روند مربوط به بروز مشکلا را بررسی کنید تا علت بروز مشکل شناسایی شود. تکنیک 5 چرا میتواند به شما در شناخت ریشهای مسئله کمک کند. بنابراین هر زمان که سامانه یا فرآیند عملکرد درستی نداشتتند، قبل از اینکه مجبور به استفاده از راهحل سختتری شودی، قادر به استفاده از روش مذکور هستید. سادگی تکنیک فوق باعث شده انعطافپذیری زیادی داشته باشد، به طوری که امکان ترکیب آن با سایر راهحلها فراهم شود. بهطور مثال، در مرحله روش بهبود کیفیت شش سیگما نیز امکان بهکارگیری تکنیک فوق وجود دارد.
چگونه باید از تکنیک 5 چرا استفاده کرد؟
روش بهکارگیری تکنیک فوق ساده است. هر زمان مشکلی پیش میآید، تنها باید بپرسی چرا تا به ریشه مشکلات برسید و راهحلی برای آنها پیدا کنید. لازم به توضیح است که روش فوق تنها به ارائه راهحل بسنده نکرده و به ارزیابی و پیشگیری از بروز مشکلات مشابه نیز کمک میکند. در واقع ارزیابی و پیشگیری شامل مجموعه اقدامات و راهحلهایی است که برای پیشگیری دوباره از بروز مشکل کمک میکنند و قرار نیست راهحل موقتی را ارائه کنند. زمانی که سوال چرا از خود را مطرح میکنید، باید به دنبال پاسخی برای آن باشید. ممکن است این پاسخ مجموعهای ز فاکتورهایی باشد که واقعا اتفاق افتادهاند و تنها حوادثی نیستند که احتمال اتفاق افتادن آنها وجود دارد. رویکرد فوق باعث میشد که تکنیک 5 چرا محدود به استنباط نباشد و از ابهام احتمالی نیز پیشگیری به عمل آورد. رویکرد فوق باید مادامی که مطمئن شوید دلیل اصلی مسئله را شناسایی کردهاید و نکتهای پنهان باقی نمانده ادامه پیدا کند. پس از شناسایی علت بروز مشکل، باید راهحل مناسبی برای آن پیدا کنید.
نکات مهم و کلیدی
استراتژی 5 چرا رویکردی ساده و کاربردی برای شناسایی ریشهای مسائل است. روش فوق را میتوان در شناسایی و حل مسائل و بهبود کیفیت آها به کار گرفت. تکنیک فوق با پرسش چرا آغاز میشود. با اینحال باید مطمئن شوید که پاسخها کاملا با واقعیت هماهنگ باشند. در غیر اینص ورت، دوباره باید سوال چرا را تکرار کنید. این روش باید تا شناخت علت بروز مشکل ادامه پیدا کند، در ادامه میتوانید راهحلی ارائه کنید تا مانع بروز دومرتبه اشتباه شوید. با اینحال، فراموش نکیند که تکنیک فوق بیشتر برای مشکلات ساده و نسبتا مشکل ایدهآل است. برای مشکلات سختتر باید از راهحلهای دیگری استفاده کنید.
به این مطلب چند ستاره میدهید؟(امتیاز: 2.9 - رای: 3)